Τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του θυρεοειδούς αυξάνονται συνεχώς παγκοσμίως, με τις γυναίκες να προσβάλλονται συχνότερα σε σχέση με τους άντρες
Ωστόσο, όπως μας εξηγεί η κ. Θεοδώρα Μαργαρίτη, η οποία είναι χειρουργός με πιστοποιημένη εξειδίκευση στη Χειρουργική του Θυρεοειδούς και Παραθυρεοειδών Αδένων από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων, οι ασθενείς δεν θα πρέπει να τρομάζουν, γιατί η πρόγνωσή του είναι πολύ καλή, με την πλειοψηφία των ασθενών να θεραπεύονται πλήρως, εφόσον ακολουθηθεί το σωστό θεραπευτικό πρωτόκολλο.
Στις γραμμές που ακολουθούν, η κ. Μαργαρίτη μας ενημερώνει για όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου, τα συμπτώματα που θα πρέπει να μας θορυβήσουν, αλλά και τη θεραπευτική αντιμετώπισή της νόσου.
Τι είναι ο καρκίνος του θυρεοειδούς;
Ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι η κακοήθεια που προέρχεται από τα κύτταρα του θυρεοειδή αδένα, του ενδοκρινή αδένα που βρίσκεται στο λαιμό. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι καρκίνου θυρεοειδούς με διαφορετικό βαθμό επιθετικότητας και παράγοντες κινδύνου. Ο συχνότερος τύπος είναι ο διαφοροποιημένος (θηλώδης και θυλακιώδης με διάφορους υποτύπους αυτών), που συνήθως χαρακτηρίζεται από χαμηλή επιθετικότητα δίνοντας σπανίως μεταστάσεις. Είναι 2-3 φορές συχνότερος στις γυναίκες από ότι στους άνδρες και η συχνότητα εμφάνισής του αυξάνεται παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια. Παρόλα αυτά, η λέξη καρκίνος δε θα πρέπει να τρομάζει, καθώς ο διαφοροποιημένος καρκίνος του θυρεοειδή αντιμετωπίζεται και στις περισσότερες περιπτώσεις οι ασθενείς θεραπεύονται πλήρως.
Υπάρχουν επιβαρυντικοί παράγοντες για την ανάπτυξη καρκίνου του θυρεοειδούς;
Παράγοντας κινδύνου για ανάπτυξη αυτού του τύπου νεοπλασίας θεωρείται το οικογενειακό ιστορικό κακοήθειας θυρεοειδούς καθώς και κάποιες σπάνιες γονιδιακές μεταλλάξεις. Επιπλέον, η έκθεση στην ακτινοβολία (στο πλαίσιο ιατρικών θεραπειών), κυρίως της κεφαλής ή του τράχηλου στην παιδική ηλικία αλλά και η έκθεση σε ραδιενέργεια (πχ ατυχήματα σε εργοστάσια), αποτελεί παράγοντα κινδύνου για το διαφοροποιημένο καρκίνο του θυρεοειδούς. Τελευταία, ερευνάται και η πιθανότητα συσχέτισης της αυτοάνοσου θυρεοειδίτιδας (θυρεοειδίτιδα Hashimoto, νόσος Graves) με την ανάπτυξη θυρεοειδικής κακοήθειας.
Ποια είναι τα συμπτώματα που συνήθως οδηγούν τον ασθενή στην αναζήτηση της συμβουλής του ειδικού;
Συνήθως η διάγνωση γίνεται σε τυχαίο έλεγχο, καθώς τα συμπτώματα είναι σπάνια και μη ειδικά. Ο καρκίνος του θυρεοειδούς αρχικά παρουσιάζεται σαν ένας όζος του θυρεοειδούς που ανευρίσκεται στα πλαίσια ενδοκρινολογικής διερεύνησης ή σε υπερηχογράφημα τραχήλου που γίνεται για άλλο λόγο (πχ Triplex καρωτίδων). Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι συνηθισμένοι, με πρόσφατες μελέτες να δείχνουν ότι το 70% των ενηλίκων έχουν οζίδια που ανιχνεύονται με υπερήχους, ενώ μόνο 5% με ψηλάφηση. Άλλα συμπτώματα που πρέπει να οδηγήσουν τον ασθενή στην αναζήτηση ιατρικής συμβουλής είναι η διόγκωση στο λαιμό, δυσκολία στην αναπνοή ή στην κατάποση, βραχνάδα ή διόγκωση των λεμφαδένων.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Πρωταρχικό ρόλο στη διάγνωση κατέχει το υπερηχογράφημα. Εξετάζει την ύπαρξη συγκεκριμένων χαρακτηριστικών σε κάθε όζο, που δείχνουν πόσο πιθανό είναι να είναι κάποιος όζος ύποπτος για κακοήθεια. Η ηχογένεια, η αιμάτωση, η ύπαρξη αποτιτανώσεων, τα σαφή ή ασαφή όρια, το αν υπάρχει κυστικό κομμάτι και η ύπαρξη ή όχι ενός «δαχτυλιδιού» γύρω από τον όζο είναι αυτά τα χαρακτηριστικά. Ανάλογα με αυτά τα χαρακτηριστικά αποφασίζεται αν σε κάποιον όζο πρέπει να γίνει παρακέντηση δια λεπτής βελόνης και βιοψία (FNA). Μέσω μίας πολύ λεπτής βελόνας ο ειδικός ιατρός λαμβάνει, με υπερηχογραφική καθοδήγηση, ένα μικρό δείγμα υγρού/κυττάρων από τον προς εξέταση όζο. Το υλικό αυτό εξετάζεται στο μικροσκόπιο, για να διαπιστωθεί αν εμφανίζει καρκινικά ή ύποπτα κύτταρα. Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι η FNA μπορεί να επιβεβαιώσει την ύπαρξη καρκινικών ή προκαρκινικών κυττάρων, αλλά δεν μπορεί να αποκλείσει με απόλυτη βεβαιότητα την ύπαρξή τους. Αυτό σημαίνει ότι όταν το αποτέλεσμα της εξέτασης είναι αρνητικό για κακοήθεια, ο ειδικός ιατρός οφείλει να συνεκτιμήσει την συνολική εικόνα και να συστήσει πιθανώς την χειρουργική θεραπεία.
Τι περιλαμβάνει η θεραπεία του καρκίνου Θυρεοειδούς;
Πρωταρχική θέση στην αντιμετώπιση του καρκίνου του θυρεοειδούς κατέχει η χειρουργική επέμβαση. Αυτή περιλαμβάνει σχεδόν πάντα την αφαίρεση ολόκληρου του θυρεοειδή αδένα (ολική θυρεοειδεκτομή), ενώ μπορεί να απαιτείται και αφαίρεση ομάδων λεμφαδένων από την περιοχή του τραχήλου. Για να αποφευχθούν επανεπεμβάσεις σε δεύτερο χρόνο για λεμφαδενικό καθαρισμό στον καρκίνο του θυρεοειδούς, είναι απαραίτητο πριν από κάθε χειρουργική επέμβαση να πραγματοποιείται χαρτογράφηση της περιοχής (των λεμφαδένων του τραχήλου) με εξειδικευμένο υπερηχογράφημα από έμπειρο ακτινολόγο. Συχνά ενδείκνυται μετεγχειρητικά θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο, που καταστρέφει τυχόν θυρεοειδικό υπόλειμμα και πιθανόν και μικρές μεταστάσεις.
Ποια είναι η πρόγνωση των ασθενών; Μετά τη θεραπεία χρειάζονται παρακολούθηση;
Ο ασθενής, μετά από την επέμβαση και την οποιαδήποτε συμπληρωματική θεραπεία στην οποία υποβληθεί, τίθεται σε τακτική παρακολούθηση από τη θεράπουσα ενδοκρινολογική ομάδα για την έγκαιρη διαπίστωση πιθανής υποτροπής. Όπως αναφέρθηκε και αρχικά, εφόσον ακολουθηθεί το σωστό θεραπευτικό πρωτόκολλο και η επέμβαση διενεργηθεί από χειρουργό εξειδικευμένο στην Χειρουργική των Ενδοκρινών Αδένων, η πρόγνωση είναι στη μέγιστη πλειοψηφία των περιπτώσεων άριστη και το αποτέλεσμα η ίαση του θυρεοειδικού καρκίνου.
