Συχνά ο ασθενής δεν γνωρίζει ότι υπάρχει ένας όζος στον θυρεοειδή του, ώσπου κατά τη διάρκεια ενός ιατρικού ελέγχου ρουτίνας, τυχαία ανευρίσκεται από τον ιατρό του. Η Χειρουργός Θυρεοειδούς και Παραθυρεοειδών Αδένων, κ. Θεοδώρα Μαργαρίτη μας δίνει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τους όζους, τα «ύποπτα» συμπτώματα, καθώς και τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές.
Τι είναι οι όζοι;
Οι όζοι είναι από τα πιο κοινά προβλήματα που εμφανίζονται στο θυρεοειδή. Με τον όρο όζος θυρεοειδούς αναφερόμαστε σε μια διόγκωση επάνω ή μέσα στο θυρεοειδή αδένα. Γενικά, πρόκειται για ένα αρκετά σύνηθες εύρημα στο μισό σχεδόν του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ επιδημιολογικές μελέτες καταγράφουν μια σχετική «προτίμηση» υπέρ του γυναικείου πληθυσμού, καθώς η συχνότητα εμφάνισης ενός ψηλαφητού όζου του θυρεοειδούς είναι περίπου 5% στις γυναίκες και 1% σε άνδρες. Στις περιοχές όπου δεν υπάρχει έλλειψη ιωδίου, περίπου 5-7% του πληθυσμού εμφανίζει όζους στο θυρεοειδή που μπορούν να ψηλαφηθούν. Στις περιοχές που υπάρχει έλλειψη ιωδίου, αυτό το ποσοστό είναι σημαντικά μεγαλύτερο.
Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι στην πλειοψηφία τους οι όζοι δεν προκαλούν ενόχληση ή συμπτώματα και ανευρίσκονται κυρίως τυχαία, όταν οι ασθενείς υποβάλλονται σε ακτινολογικές εξετάσεις για άλλες παθήσεις. Ο αριθμός τους ποικίλει, από ένα μέχρι και αρκετούς, ευρισκομένους στον έναν ή και στους δύο λοβούς του αδένα (πολυοζώδης βρογχοκήλη).
Ποια συμπτώματα πρέπει να «θορυβήσουν» τον ασθενή;
Για τους περισσότερους ασθενείς οι όζοι παραμένουν, όπως είπαμε αδιάγνωστοι και δεν δίνουν κάποιο θορυβώδες σύμπτωμα. Σε περιπτώσεις όμως, που το μέγεθός τους αυξηθεί σημαντικά και οι ασθενείς μπορούν να το παρατηρήσουν στον καθρέπτη ή να τον ψηλαφήσουν, ενδέχεται να τους ενοχλήσει αισθητικά. Αν ο όζος είναι πολύ μεγάλος μπορεί να προκαλέσει πόνο τοπικά και συμπτώματα πίεσης στο λαιμό. Επιπλέον, ένα μικρό ποσοστό όζων υπερπαράγει θυρεοειδικές ορμόνες (θερμοί όζοι) και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπερθυρεοειδισμό που εκδηλώνεται με ταχυκαρδία, αρρυθμίες, εφίδρωση, νευρικότητα κ.ά.
Πρέπει να τονίσουμε ότι οι περισσότεροι όζοι του θυρεοειδούς (90 – 95%) είναι καλοήθεις και δεν απαιτούν κάποια αντιμετώπιση. Τα πράγματα όμως είναι τελείως διαφορετικά, όταν έχουμε να κάνουμε με κακοήθεις όζους οι οποίοι πρέπει να αναγνωριστούν και να αντιμετωπιστούν έγκαιρα.
Στοιχεία από το ιστορικό που βάζουν την υποψία κακοήθειας είναι:
- Όζος είναι σκληρός, με ανώμαλη επιφάνεια και αμετακίνητος.
- Αν υπάρχουν διογκωμένοι λεμφαδένες στην περιοχή του λαιμού.
- Αν συνυπάρχει πόνος κατά την κατάποση ή αν η φωνή είναι βραχνή.
- Πρωτοεμφανιζόμενος όζος σε άτομα κάτω των 16 ή άνω των 60 ετών.
- Το ανδρικό φύλο.
- Ιστορικό έκθεσης σε ακτινοβολία στην περιοχή του λαιμού, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία.
- Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου στο Θυρεοειδή
Πώς γίνεται ο διαγνωστικός έλεγχος;
- Κλινική εξέταση του ασθενούς και λήψη ιστορικού και κληρονομικότητας (στοιχεία όπως αν είναι ψηλαφητός όζος, αν ο ασθενής έχει ακτινοβοληθεί κτλ, είναι πολύ σημαντικά).
- Αιματολογικές εξετάσεις για τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών (Τ3, Τ4, TSH) των αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων και της καλσιτονίνης.
- Σπινθηρογράφημα για τη διερεύνηση της λειτουργικότητας των όζων, αξιολογείται δηλαδή, αν ο όζος συμμετέχει στην παραγωγή ορμονών (θερμός όζος) ή όχι (ψυχρός όζος). Εκτελείται σε ασθενείς που έχουν υπερθυρεοειδισμό (χαμηλή TSH) ταυτόχρονα με την παρουσία όζων.
- Το υπερηχογράφημα είναι η πιο βασική εξέταση κατά τον έλεγχο των όζων, αφού δείχνει πόσο πιθανό είναι να είναι κάποιος όζος ύποπτος για κακοήθεια βάσει ορισμένων χαρακτηριστικών. Η ηχογένεια, η αιμάτωση, η ύπαρξη αποτιτανώσεων, τα σαφή ή ασαφή όρια, το αν υπάρχει κυστικό κομμάτι και η ύπαρξη ή όχι ενός «δαχτυλιδιού» γύρω από τον όζο είναι αυτά τα χαρακτηριστικά. Δε μπορούμε όμως να είμαστε σίγουροι μόνο από την εικόνα στον υπέρηχο. Ανάλογα με αυτά τα χαρακτηριστικά αποφασίζεται αν σε κάποιον όζο πρέπει να γίνει παρακέντηση και βιοψία.
- Παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA) και βιοψία. Η μελέτη της βιοψίας μέσω της παρακέντησης είναι πιο σίγουρος τρόπος να διαγνωστεί μια κακοήθεια. Χρησιμοποιείται μία λεπτή βελόνη (πιο λεπτή από αυτή της αιμοληψίας) η οποία εισέρχεται δια του δέρματος στον όζο. Η διαδικασία είναι σχετικά ανώδυνη και διαρκεί ελάχιστα δευτερόλεπτα. Οι όζοι κατατάσσονται σε 6 κατηγορίες (σύστημα Bethesda) ανάλογα με το πόσο πιθανό είναι να είναι κακοήθεις.
Πώς αντιμετωπίζονται οι όζοι;
Αξιολογώντας τα αποτελέσματα της παρακέντησης και με βάση την κατηγοριοποίησή τους ο ειδικός θα συστήσει την καταλληλότερη θεραπεία αντιμετώπισης των όζων. Στους περισσότερους ασθενείς που έχουν καλοήθεις όγκους συστήνεται μόνο παρακολούθηση. Οι όζοι που είναι κακοήθεις ή ύποπτοι για κακοήθεια στη βιοψία αντιμετωπίζονται με χειρουργική επέμβαση.
Άλλες περιπτώσεις όπου απαιτείται χειρουργική επέμβαση μετά από διερεύνηση ενός θυρεοειδικού όζου είναι:
- Όζος που είναι ιδιαίτερα ύποπτος στο υπερηχογράφημα, συνυπάρχει οικογενειακό ιστορικό ή ιστορικό ακτινοβολίας ή η τιμή της καλσιτονίνης είναι αυξημένη.
- Καλοήθης όζος που συνεχίζει να μεγαλώνει σε μέγεθος ή προκαλεί συμπτώματα όπως πόνο, δυσκαταποσία, κλπ.
- Αν προκαλεί υπερθυρεοειδισμό και μετά από αποτυχία της συντηρητικής θεραπείας (τοξικό αδένωμα-τοξική βρογχοκήλη).
- Όταν υπάρχουν μεγάλες πολυοζώδεις βρογχοκήλες που προκαλούν αισθητικό πρόβλημα ή συμπτώματα.
Τι περιλαμβάνει η χειρουργική επέμβαση θυρεοειδούς;
Η συνήθης επέμβαση είναι η ολική θυρεοειδεκτομή. Συχνά η θεραπεία του καρκίνου του θυρεοειδούς απαιτεί και συμπληρωματικό ριζικό καθαρισμό με αφαίρεση των λεμφαδένων στην περιοχή του τραχήλου. Η θυρεοειδεκτομή είναι μια λεπτή επέμβαση που πραγματοποιείται μέσω μιας μικρής οριζόντιας τομής στον τράχηλο. Ο ασθενής μετά την επέμβαση αναρρώνει ταχύτατα και επιστρέφει άμεσα στις καθημερινές του δραστηριότητες.
Μετά την επέμβαση είναι επιβεβλημένη δια βίου η αντικατάσταση των θυρεοειδικών ορμονών με χάπι, η δοσολογία του οποίου καθορίζεται από τον ενδοκρινολόγο.
H σημασία της επιλογής εξειδικευμένου χειρουργού
Πολυάριθμες μελέτες αλλά και η καθημερινή πρακτική έχουν δείξει πως η επιλογή έμπειρου και εξειδικευμένου χειρουργού θυρεοειδούς περιορίζει τις επιπλοκές, συνοδεύεται με μικρότερο χρόνο νοσηλείας και βελτιστοποιεί το ογκολογικό αλλά και αισθητικό μετεγχειρητικό αποτέλεσμα. O ασθενής θα πρέπει να νιώθει ασφάλεια για τη διαδικασία. Αυτό προϋποθέτει ότι έχει συζητήσει με τον χειρουργό του τόσο για τους λόγους που επιβάλλουν την εν λόγω επέμβαση όσο και για τα στάδια της επέμβασης. Σε κάθε περίπτωση, ένας έμπειρος χειρουργός θυρεοειδούς και παραθυρεοειδών αδένων είναι ο πλέον αρμόδιος να συνεκτιμήσει όλες εκείνες τις παραμέτρους που θα εγγυηθούν την επιτυχία της επέμβασης.
Διαβάστε αναλυτικά για τη θυρεοειδεκτομή εδώ .
Ευχαριστούμε την Θεοδώρα Μαργαρίτη MD, MSc, FEBS, Χειρουργό Θυρεοειδούς και Παραθυρεοειδών Αδένων για την συνέντευξη.
Για περισσότερες πληροφορίες για τους όζους του θυρεοειδούς και τη χειρουργική αντιμετώπισή τους επισκεφτείτε την ιστοσελίδα https://thyroidsurgeon.gr/ . Για ραντεβού με τη χειρουργό καλέστε στο τηλ.: 210 6044698.
